Kapı Eşiği Etkisi: Beynin Unutkanlığa Yol Açan Sıradışı Hali

Yorgunluk bazen unutkanlığa neden olabilir ancak bilim insanları, kapı eşiğinden geçmenin de unutkanlığa sebep olabileceğini belirtiyor.

Bu duruma “kapı eşiği etkisi” deniyor ve bir sınırı geçtiğinizde kısa süre önce aklınızda olan şeyleri unutmanıza neden olabiliyor.

Yapılan bir araştırmada, katılımcılara nesneler verilerek sanal veya gerçek ortamlarda taşımaları istendi. Sonuçlar, katılımcıların bir kapıdan geçtiklerinde, o ortamda yürüyenlere kıyasla ne yapacaklarını unutmaya daha yatkın olduklarını ortaya koydu.

Kapıdan Geçmek Bile Unutkanlığa Sebep Olabiliyor

Araştırmacılara göre, beynin anıları bölerek depolama şekli bu duruma yol açıyor. Beyin, anıları süregelen olaylar değil, parçalar halinde kaydediyor.

Bir sınırı geçmenin, beynin o bölgenin olay modelini güncellemesine ve daha önce o bölgeyle ilişkilendirilen nesnelerin unutulmasına yol açtığı belirtiliyor. Yani, mutfaktan bir şey almak için harekete geçtiğinizde, salondaki düşüncelerle birlikte aradaki bağlantı kopabiliyor.

Makalenin yazarlarından Gabriel Radvansky, “Bir kapıdan geçmek, zihinsel etkinlikleri bölüp sınıflandırarak ‘olay sınırı’ şeklinde depolayan bir işlev görüyor” diye açıklamada bulunmuştu.

Bazı çalışmalar, gerçek bir kapıdan geçmeden sadece bunu hayal etmenin bile unutkanlığa yol açabileceğini göstermişti. Son yıllarda yapılan araştırmalar ise kapı eşiği etkisinin diğer faktörlere de bağlı olduğunu gösteriyor.

2021 yılında yapılan bir araştırmada, katılımcılar sanal gerçeklik gözlükleriyle farklı odalarda gezinerek nesneleri hatırlamaya çalıştılar. Sonuçlar, sayı sayma gibi zorlayıcı görevlerin akılda daha fazla kalıcı olduğunu gösterdi.

Araştırmacılar, kapının hafızayı etkilemediğini ancak bağlam değişikliğinin unutkanlığa sebep olabileceğini belirtiyor. Psikolog Tom Stafford da kapı eşiği etkisinin, hem fiziksel hem de zihinsel ortamın değişmesinden kaynaklandığını ifade ediyor.

Örneğin, anahtarları almak için yatak odasına gittiğinizi ama odadan çıkarken bunu unuttuğunuzda, aslında evden çıkmak gibi daha büyük bir planın parçası olduğunu belirtiyor. Her adımın dikkat gerektirdiğini vurgulayan Stafford, bu durumu bir jonglörün tabakları çevirmesiyle benzetiyor.

“Kapı eşiği etkisi, fiziksel ve zihinsel bağlamın değişmesi nedeniyle ortaya çıkıyor” diyen Stafford, planın bir parçası olan adımların değişen bağlamda unutulabileceğini öne sürüyor.